Besinlerin ne kadar sağlıklı olacağı yalnızca türüne ve içerdiklerine göre değişmez. Besin hazırlama ve pişirme teknikleri de besinlerin sağlıklı olup olmamasına etki eden çok önemli faktörlerdir. Pişirilmeden önce besinlerin ya da pişirildikten sonra yemeğin kalan kısmını saklama koşulları da önemli bir faktör olarak karşımıza çıkıyor. Satın alma sürecinden yediğimiz ana kadar olan besinin yolculuğunda, her bir nokta önem taşımaktadır. İçerisindeki vitamin ve mineral, protein ve karbonhidratların kaybına yağların okside olup acılaşmasına neden olan çok fazla faktör vardır. Ayrıca pişirme yöntemi yiyeceklerin kanserojen hale gelmesine de neden olabilmektedir.
Besin Satın Alma Kuralları
• Doğal, taze ve mevsimine uygun besinler tercih edilmelidir.
• Katkı maddesi fazla olan besinlerden kaçınılmalıdır.
• Zenginleştirilmiş tahıl ürünleri tercih edilmelidir (tam buğday ekmek gibi).
• Kapağı bombe yapmış konserveler kesinlikler alınmamalıdır.
• Asitli ve gazlı içecekler yerine meyve, süt veya ayran tercih edilmelidir.
• Bir ürünü satın alırken üretim tarihi, raf ömrü ve son kullanma tarihine; içeriğine ve beslenme bilgilerine; net gramına; hazırlama, kullanma, depolama ve saklama koşullarına dikkat edilmelidir.
• Alışverişe çıkmadan önce satın alınacak besinler için bir liste hazırlanmalıdır.
• Çabuk bozulabilen et, tavuk, balık gibi besinler alışverişin sonunda alınmalıdır. Bu besinler alışveriş torbasında bulunan diğer besinlerle temas etmemelidir. En kısa zamanda (en fazla 2 saat, sıcak havalarda 1 saat içinde) buzdolabına ya da dondurucuya yerleştirilmelidir.
• Donmuş besinler de alışverişin sonunda alınmalı ve çözünmemiş olmasına dikkat edilmelidir. Aldıktan sonra besinler çözünmeden dondurucuya konulmalı eğer çözünmüşse hemen tüketilmelidir.
• Kırık, çatlak, kirli yumurtalar satın alınmamalı, yumurtalar yıkanmadan buzdolabına yerleştirilmelidir.
• Kaynağı bilinmeyen ve denetimsiz olan sokak sütü kullanılmamalı, pastörize veya UHT sütler tercih edilmelidir.
Besin hazırlama ve pişirme teknikleri besinlerin sağlıklı olup olmamasına etki eden, besinlerin içerikleri kadar etkili ve çok önemli faktörlerdir.
Besinleri Saklama Kuralları
• Bir, iki gün içinde tüketilmeyecek et, tavuk ve balık; birer yemeklik miktarlarda ve yassı bir şekilde paketlenmiş olarak dondurulmalıdır. Çözdürme işlemi buzdolabında yapılmalıdır.
• Tahıl, kurubaklagil, şeker vb. kuru besinler karanlık, kuru (nem oranı %50-60) ve serin (en fazla 20 °C) ortamda depolanmalıdır.
• Çözülmüş olan bir yiyecek tekrar dondurulmamalıdır.
• Artmış et yemekleri buzdolabında 1-2 günden, etsiz yemekler ise 3-4 günden fazla bekletilmemelidir.
Yemek Pişirme Kuralları
• Tam buğday unundan yapılan ekmekler, çavdar ekmeği vb. ekmekler besleyici yönden beyaz ekmekten zengindir.
• Yumurta çiğ tüketilmemelidir. Yumurta, sarısının etrafı yeşillenecek kadar pişirilmemelidir.
• Yoğurdun yeşil suyunu dökülmemelidir.
• Kuru fasulye, nohut gibi besinler iyi pişirildiğinde sindirimi kolaylaşır. Bu besinlerin ıslatma suyu dökülmeli ancak pişirme suyu dökülmemelidir.
• Pişirilen yiyecekler 2 saatten fazla oda sıcaklığında bırakılmamalı, buzdolabına konulmalıdır. Isıtılan yiyecekler tekrar buzdolabına konulmamalıdır.
• Kızartma yöntemi ile pişirme mümkün olduğunca seyrek yapılmalıdır. Kızarmada kullanılan yağ 2 seferden fazla kullanılmamalıdır.
• Sebzeler doğrandıktan sonra bekletilirse, haşlama-pişirme suları dökülürse, salatalar limon ve sirke eklenerek uzun süre bekletilirse vitamin kayıplarına neden olur.
• Meyveler kesildikten sonra meyve suları ise hazırlandıktan sonra buzdolabında bekletilse bile başta C vitamini olmak üzere vitaminlerinde ve antioksidanlarında azalma olur.
Yemek Kaplarının Kullanılmasında Dikkat Edilecek Kurallar
• Pişmiş yemeklerin saklanmasında plastik kaplar kullanılmamalıdır.
• Yıkama işlemi sırasında kap telle ovulmamalıdır.
• Kabın temizliğinde kullanılan deterjanın iyice durulanması gerekir. Kullanılan deterjanın miktarının az olmasına özen gösterilmelidir.
• Çizilmiş teflon tavalar kullanılmamalıdır.
