Glutensiz diyet, odak noktası olan gluten, buğday, arpa ve çavdarda ve bu tahıllardan yapılan tüm ürünlerde bulunan bir proteindir. Yulafta bulunup bulunmadığı henüz tartışmalıdır. Gluten, buğday veya çavdar ununa su eklendiği zaman, proteinlerden glütelin ve prolaminin bir araya gelmesinden oluşur. Bu oluşuma “gluten kompleksi” denir. Gluten kompleksi, ekmek yapımında ekmeğin kabarması için gerekli bir yapıdır. Buğday gluten oluşumu için en uygun tahıldır. Pirinç, mısır ve bugünlerde popülarite kazanmış olan kara buğday ise gluten içermeyen tahıllardandır.

Kimler glutensiz diyet yapmalı?

Gluten, genellikle çölyak hastalığıyla birlikte duyduğumuz bir maddedir. Çölyak hastalığı, glutenin ince bağırsak duvarıyla temasıyla oluşan ve ömür boyu süren alerjidir. Yaşam boyu süren tek gıda alerjisidir. Kişiler çölyak tanısı aldıktan sonra gluten içeren gıdaları, beslenme düzenlerinden çıkarmalı ve yerine alternatif gıdaları koymalıdır. Çölyak bir hastalıktır ancak bununla birlikte bir yaşam tarzıdır. Bu hastalıkta genetik yatkınlık söz konusudur. Çölyak hastalığına neden olabilecek durumlar: Anne sütünün verilmemesi, bebeklerde kullanılan mamanın türü, günlük alınan gluten miktarı, tüketilen tahıl tipleri, sigara kullanımı, gıda katkı maddeleri, viral enfeksiyonlar ve uzun süreli antibiyotik kullanımıdır. Çölyak hastalığının ishal, kusma, kilo kaybı, karında şişkinlik ve ağrı gibi belirtileri vardır. Kişiye çölyak tanısı bir iç hastalıkları uzmanı tarafından laboratuar testleri sonucunda konulduktan sonra uygun tedavi ile birlikte kişinin diyet danışmanlığı alması da gereklidir. Çölyak hastaları, geleneksel gıdaları glutensiz olarak pişirme tekniklerini iyi öğrenmeli ve her çeşit market ürününün etiketlerini iyi okumalıdırlar.

Bir de gluten intoleransı (duyarlılığı) var. Gluten intoleransı da ince bağırsaklarda glutenin sindirilememesinden kaynaklanır. Ancak her gluten intoleransı olan çölyak hastası değildir. Çölyaklılarda gluten, ince bağırsak duvarını tahrip ederek çeşitli sorunlara yol açar. Gluten intoleransında ise böyle bir durum söz konusu değildir. Gluten intoleransında, ödem, şişkinlik, gaz, yorgunluk, bitkinlik gibi belirtiler vardır. Gluten içeren gıdalar beslenme düzeninden çıkarıldığında bu belirtilerde de düzelme görülebilir. Gluten intoleransı olan kişilerde kilo vermek de zorlaşır.

Çölyak hastası değilsek ve gluten intoleransımız da yoksa gluteni hayatımızda çıkarmamıza gerek yok. Gluten içeren gıdaları beslenmesinden çıkarıp kilo verdiğini söyleyenlere de inanabilirsiniz çünkü gluteni hayatından çıkaran bir insan, ekmeği, makarnayı, keki, böreği, şehriyeyi, erişteyi, tarhanayı, kısacası buğday ve un içeren bütün besinleri hayatından çıkarmış olur. Böylece vücuduna aldığı enerji de azalır ve kilo verebilir. Ancak glutenin kilo vermemize de ekstra bir katkısı yoktur.

Son yapılan çalışmalarda glutenle ilişkisi bulunan hastalıklar şöyle sıralanmıştır: Bağışıklık sistemi hastalıkları, romatoid artrit, irratable bağırsak hastalıkları, migren, psikiyatrik problemler, depresyon, anemi, D vitamini eksikliği ve kalp hastalıkları.

Ayrıca bakınız: Çölyak hastalığı: Glutensiz gıdaların gelişimi için genel bakış ve düşünceler