Sağlıklı ve kaliteli bir yaşam için yeterli ve dengeli beslenmenin çok önemli olduğunu biliyoruz. Konu diyabette doğru beslenme olunca bu kavram yaşam boyu dikkat edilmesi gereken bir unsur haline geliyor. İlaç tedavisinin yanında dikkat edilecek beslenme önerileri diyabetli bir hastanın yaşam kalitesini maksimum seviyeye taşır.

DİYABETTE DOĞRU BESLENME AMACI

Diyabette beslenme tedavisi kişinin fazla kilo almasını engellemeyi ve hipoglisemi ataklarını minimum düzeye indirmeyi amaçlar. Diyabet hastalığında sık karşılaştığımız hipoglisemi kavramını önceki yazımızda detaylı okuyabilirsiniz.

Diyabetik diyet, bu hastalığın vücutta oluşturabileceği komplikasyonları elimine etmek ve metabolizma fonksiyonlarının düzgün bir şekilde sürdürülmesini sağlamak için mutlaka uygulanması gereken beslenme programıdır.

Özellikle Tip 1 diyabetli çocuk ve adölesanların hem büyüme ve gelişmelerini devam ettirecek düzeyde enerji veren hem de kan şekeri seviyesini dengeleyecek şekilde bir beslenme planına uymaları şarttır. Diyabette beslenme de her zaman olduğu gibi kişiye özgüdür. Kişinin biyokimyasal bulgularına, enerji gereksinimine ve bunlar gibi birçok etmene bakmadan herhangi bir beslenme programı önermek uygun değildir. Fakat diyabet metabolizması göz önüne alındığında diyabetliler için belli başlı uygulanması gereken beslenme önerileri mevcuttur.

DİYABETTE DOĞRU BESLENME ÖNERİLERİ

yulaf, süt, ceviz
Süt ve yulafla hazırlanmış kahvaltı bir alternatif olabilir.

1) POSADAN ZENGİN BESLENMEK

Posadan zengin besin tüketimi glikoz metabolizmasının düzenlenmesinde olumlu etki gösteriyor. Bu nedenle posa içeriği yüksek besinlerin öğünlerde tercih edilmesi insülin ve kan şekeri regülasyonu için iyi bir seçenek olacaktır. Peki posa yönünden zengin beslenme nasıl olmalıdır?

Günlük sebze-meyve tüketimi yeterli oranda sağlanmalı. Kepek, buğday, yulaf tüketilmeli. Sabah kahvaltısında hazırlanan bir yulaf kasesi hem posa yönünden zengin bir öğün oluşturur hem de posa oranı sayesinde kişinin uzun süre tok kalmasını sağlar. Yine kuru baklagiller de posa içeriği açısından oldukça besleyicidir. Yapılan araştırmalarda glisemik indeksi düşük ve posa içeriği yüksek besinleri tüketme alışkanlığı olan toplumlarda TİP2 diyabet oluşma sıklığı daha az bulunmuştur.

2) DOĞRU YAĞ SEÇİMİ

Tüketilen yağ miktarının yanında yağın çeşidi de oldukça önemli. Diyabetik diyetlerde tekli doymamış yağların kullanımı insülin aktivitesi üzerinde olumlu etki gösterir. Bu nedenle yemeklerde tereyağı, kuyruk yağı, ayçiçek yağı yerine zeytinyağı tüketimine özen gösterilmelidir. Aynı zamanda omega-3 tüketimi de diyabet tedavisinde dikkat edilmesi gereken konulardan birisidir. Haftada 2-3 porsiyon balık tüketimi alışkanlık haline getirilmelidir.

3) BESİN SEÇİMİ

Diyabet hastaları tükettikleri besinlerin glisemik indeksinin çok yüksek olmamasına özen göstermeliler. Glisemik indeks besinin tüketildikten sonra kandaki glikoz miktarını arttırma süresine göre belirlenir. Glisemik indeksi ve yükü yüksek olan besinler tüketildiğinde kan şekerindeki hızlı bir yükselme gözlemlenir. Bu durum insülin aktivasyonunu da olumsuz yönde etkileyecektir. Bu nedenle düşük glisemik indeksli besinlerin tüketimi kan şekeri dengesi için daha doğru bir tercih olacaktır. Aynı zamanda insülin duyarlılığını iyileştirir ve kilo kontrolü için de önemlidir.

Glisemik indeksi düşük besinlere baktığımızda sıvı olarak tüketilen besinlerin tanelilere göre daha yüksek glisemik indekse sahip olduğunu söylemek mümkün. Meyvenin suyunun sıkılmasındansa katı halde tüketilmesi glisemik indeksi yükseltmemek adına daha doğru bir tercih olacaktır. Yine yemeklerde pirinç pilavının bulgur pilavından daha yüksek glisemik indekse sahip olduğunu söyleyebiliriz. Patatesin de glisemik indeksi yüksek olduğundan patatesli yemeklerin tüketimine de dikkat edilmelidir. İkinci bir seçenek olarak glisemik indeksi düşük besinler yanlarında lifli gıdalar ile tüketilirse glisemik indeksi düşürme olanakları olacaktır. Tencerede pişirilen patates yemeği yerine patates salatası tüketmek kan şekerinin daha yavaş yükselmesine yardımcı olur. Makarna gibi beyaz un içeren besinlerin de glisemik indeksi yüksektir. Meyvelerden ise kavun, muz, ananas ve üzüm tek başına tercih edilmemelidir. Ara öğünlerde elma, armut gibi glisemik indeksi düşük meyveler daha sağlıklı olacaktır.

Süt ve süt ürünleri kompleks karbonhidrat içerdiği için glisemik indeksi düşüktür ve kontrollü şekilde tüketilebilir.

Öğünlerde tam tahıllı besinler tercih edilmelidir. Gün içinde tüketilen ekmeklerin tam buğdaylı olarak seçilmesi daha doğru olacaktır.

4) ÖĞÜN SAYISI

Diyabette doğru beslenme konusunda öğünün içeriği kadar gün içine dağıtılan öğünlerin sayısı da önemlidir. Kullanılan ilaç çeşidine göre öğün miktarı değişiklik gösterir fakat öğün planlaması yapılırken ana öğünler arasının 4 saatten fazla olmaması önemlidir. Ara öğünlerin yapılması da hastalara tavsiye edilir. Ara öğünlerde meyve tüketiliyorsa yanında protein tüketmek kan şekerinin hızlı yükselmesini engelleyecektir. Galeta+ayran, yoğurt+yulaf ara öğünlerde tüketilebilecek diğer alternatiflerdir.

5) KROM

Krom mineralinin insülin aktivasyonunu arttırdığı bilinmektedir. Krom eksikliği olan tip 2 diyabetlilerde krom takviyesi insülin metabolizmasının çalışmasını olumlu yönde etkileyebilir. Fakat krom yetersizliği yoksa takviye alınması yararlı olmayacaktır.

6) ÇİNKO

Pankreas hücrelerinden salınan insülin çinko mineralleri ile paketlenir. Bu nedenle çinko yetersizliği insülin metabolizmasının bozulmasına etki edebilir. Çinko düzeyi 100 mg/dL altında olmamalıdır. Vücuttaki çinko seviyesi takibi ihmal edilmemeli, gerekli durumlarda takviyesi sağlanmalıdır.

7) MAGNEZYUM

Diyabette en fazla eksikliği görülen minerallerden birisi magnezyumdur.

Aynı zamanda diyabet hastalarından magnezyum eksikliğinin kalp-damar hastalığının gelişimini arttırdığı bilinmektedir. İnsülin duyarlılığı için de önemli bir mineraldir. Bu nedenle serum magnezyum düzeyi takip edilmelidir.

DİYABETTE EGZERSİZ

Diyabette beslenme tedavisinin yanında uygulanacak olan düzenli egzersizler de kişinin yaşam kalitesini arttırmaya yönelik olumlu etkiler sunar.

Diyabette doğru beslenme önerileri dikkate alınarak ve hazırlanan besin programına sadık kalarak yaşamına devam eden bir diyabetli hastalığın komplikasyonlarından kendisini koruyabilir ve rahat bir yaşam sürebilir.

KAYNAKÇA : 1, 2, 3.