Birçok insan için grip hafif bir hastalıktır, ancak bazen grip ciddi hatta ölümcül olabilir. Gripten korunma yolları arasında ilk olarak yapılması gereken grip aşısı, insanların hastalığa yakalanmalarını önlemeye yardımcı olabilir ve grip nedeniyle hastaneye yatış ve ölüm riskini azaltabilir. Grip aşısı, salgınlar yaşanmadan sonbahar mevsiminde yapılmalıdır. Grip aşısı yaptırmadıysanız da gripten korunmanız mümkün. Bazen grip aşısı olmuş kişilerde bile, virüslerin mutasyon geçirmesi sebebiyle, grip olma ihtimali vardır. Grip insandan insana kolayca yayılır. Tüm aşılarda olduğu gibi grip aşısı olduğunuzda da sadece kendinizi korumazsınız çevrenizdeki herkesi korursunuz.
Grip Nedir?
Grip; burnunuzu, boğazınızı ve akciğerlerinizi enfekte eden bazı virüslerden kaynaklanan bir hastalıktır. Gripli biri öksürdüğünde, hapşırdığında veya konuştuğunda ortama yayılan virüsler sebebiyle kişiden kişiye yayılır. Grip, üzerinde grip virüsü olan bir yüzeye veya nesneye dokunduktan sonra ağzınıza, burnunuza veya gözlerinize dokunduğunuzda da hastalanmanız mümkündür. Bu nedenle kalabalık ortamlarda sıklıkla bulunan kişiler gribe olma ihtimali açısından riskli grupta yer alırlar.
Grip belirtileri:
- Öksürük
- Boğaz ağrısı
- Baş ağrısı
- Yorgun hissetmek
- Burun akıntısı veya burun tıkanıklığı
- Kas veya vücut ağrıları
- Ateş yükselmesi
- Titreme
- Bazı insanlar için grip ayrıca kusma ve ishale de neden olabilir. Bu, çocuklarda yetişkinlerden daha yaygındır.
- Unutmayın, grip olan herkes ateşlenmez.
Soğuk algınlığı ve grip çok benzer semptomlara sahiptir, bu da farkı anlamayı çok zorlaştırır. Grip belirtileri aniden başlar. Soğuk algınlığı, burun akıntısı veya tıkanıklık gibi semptomlarla insanları kötü hissettirir, ancak hastalık yavaş yavaş ortaya çıkar ve hastalar normalde doktor yardımı olmadan iyileşir. Grip ise daha uzun sürer (beş gün veya daha fazla).
Grip Aşısı Ne Zaman Yapılmalı?
Her yıl ekim ayının sonuna kadar grip aşısı yaptırabilirsiniz. Aşıyı yaptırdıktan sonra, vücudunuzun gribe karşı korunması için yaklaşık 2 hafta geçmesi gerekir. Bu nedenle grip, toplumda yayılmaya başlamadan önce aşı yaptırmak gerekir. Grip aşısını ekim ayı sonuna kadar yaptıramadıysanız daha sonra aşı yaptırmak da sizi gripten koruyabilir. Grip sezonunun mayıs ayına kadar sürebileceğini unutmayın.
Grip aşısının herhangi bir yan etkisi var mı?
Birçok insan için grip aşısı yaptırmanın herhangi bir yan etkisi yoktur. Eğer yan etkiler olursa, genellikle hafiftir ve aşı yaptırdıktan hemen sonra başlar. Grip aşılarından kaynaklanan yan etkiler genellikle 1-2 gün sürer.
Grip aşısının yan etkileri şunlar olabilir:
- Aşının yapıldığı yerde ağrı, kızarıklık veya şişme,
- Düşük ateş,
- Ağrılar
Gripten kaynaklanan ciddi komplikasyonlar için yüksek risk altında mısınız?
Bazı insanlar için, grip hastaneye yatış gerekecek ya da ölüme yol açabilecek ciddi hastalıklara neden olabilir. Ciddi grip komplikasyonları açısından yüksek risk altında olan kişiler:
- 5 yaşın altındaki çocuklar ve özellikle 2 yaşın altındaki çocuklar
- Hamile kadınlar ve son 2 hafta içinde bebeği olan kadınlar
- 65 yaş ve üstü yetişkinler
- Bazı uzun süreli sağlık sorunları olan insanlar (astım, diyabet veya kalp hastalığı gibi)
- Zayıf bağışıklık sistemi olan insanlar (örneğin, HIV’li insanlar)
- Uzun süreli bakım tesislerinde yaşayan insanlar (huzurevleri gibi)
- Aşırı obezitesi olan insanlar
- Ciddi grip komplikasyonları için yüksek risk altındaysanız, grip toplumunuzda yayılmaya başlamadan önce aşı almak özellikle önemlidir. Ayrıca, ciddi grip komplikasyonları açısından yüksek risk altında olan birine bakar veya onunla zaman geçirecekseniz grip aşısı olmanız ikinizi de koruyabilir.
Grip tedavisinde kullanılabilecek ilaçlar var mı?
Evet. Grip hastalarına doktorlar antiviral ilaçları reçete edebilir. Antiviral ilaçlar daha az hasta hissetmenize ve hasta olduğunuz zamanı kısaltmanıza yardımcı olabilir. Ayrıca ciddi grip komplikasyonlarını önlemeye de yardımcı olabilirler. Ciddi grip komplikasyonları için yüksek risk altındaysanız ve grip belirtileri görüyorsanız bir doktora başvurun. Antiviral ilaçlar, hastalandıktan sonraki ilk 2 gün içinde almaya başlarsanız en iyi sonucu verir. Ancak daha sonra alırsanız, özellikle çok hastaysanız, yine de yardımcı olabilirler.
Gripten Korunma Yolları
Kendinizi ve etrafınızdakileri gripten korumak için yapabileceğiniz şeyler:
Mevsimsel gribi önlemenin en iyi yolu her yıl aşı olmaktır, ancak öksürüğünüzü örtmek ve ellerinizi yıkamak gibi alışkanlıklar mikropların yayılmasını durdurmaya ve grip gibi solunum hastalıklarını önlemeye yardımcı olabilir. Grip tedavisinde ve önlenmesinde kullanılabilecek antiviral ilaçlar da kullanılabilir.
- Hasta olan insanlarla yakın temastan kaçınmaya çalışın. Hastalandığınızda, onları hastalıktan korumak için siz onlardan uzak durun.
- Mümkünse, hasta olduğunuzda işe, okula veya dışarıya çıkmayın. Bu, hastalığınızın başkalarına yayılmasını önlemeye yardımcı olacaktır.
- Hastaysanız, ateşiniz geçtikten sonra en az 24 saat evde kalın. (Ateşiniz, ateş düşürücü bir ilaç kullanmadan düşmelidir.)
- Öksürdüğünüzde veya hapşırdığınızda (grip olsanız da olmasanız da) ağzınızı ve burnunuzu bir mendille ya da dirseğinizin iç kısmıyla kapatın. Mendili hemen çöp kutusuna atın. Kıyafetlerinizi her gün yıkayın. Grip ve solunum sinsityal virüsü (RSV), boğmaca ve ciddi akut solunum sendromu (SARS) gibi diğer ciddi solunum yolu hastalıkları öksürük, hapşırma veya kirli eller nedeniyle yayılır.
- Ellerinizi sık sık sabun ve suyla yıkayın. Sabun ve su yoksa, alkol bazlı bir el dezenfektanı kullanın.
- Burnunuza, ağzınıza veya gözlerinize dokunmamaya çalışın. Bu mikropların yayılmasını önlemeye yardımcı olur.
- Kapı kolları gibi grip mikropları olabilecek yüzeyleri ve nesneleri temizleyin. Sıcak, sabunlu su veya ev tipi temizleyicileri kullanın.
- Gripli yetişkinler, hasta hissetmeden bir gün öncesinden başlayarak ve ilk semptom hissettikten 5 ila 7 gün sonraya kadar başkalarına yayılabilir. Çocuklar gribi 7 günden daha uzun süre yayalabilir.
- Sigarayı bırakmak sadece grip için değil aynı zamanda çocuklarınız, aileniz veya sizinle birlikte yaşayan herkes için de gripten korunmada yararlı bir önlem olabilir. Sigara kullanmayanlarda sıklıkla hafif olan grip virüsü semptomları, sigara içen kişiler üzerinde ciddi bir etkiye sahip olabilir. Örneğin, grip salgınları sırasında sigara içenlerin sigara içmeyenlere göre ölme olasılığı daha yüksektir.
- İhtiyacınız kadar uyuyun, fiziksel olarak aktif olun, stresinizi yönetin, bol miktarda sıvı tüketin ve besleyici yiyecekler yiyin.
Gripten Korunma Yolları İçin Beslenme Önerileri
Bağışıklık sistemi vücudunuzu enfeksiyonlardan korur. Bağışıklık sisteminiz düzgün çalıştığında grip virüsleri gibi tehditler vücudunuza girdiğinde bir saldırı başlatır. Bu nedenle bağışıklık sisteminizi güçlü tutmak sizi her türlü bakteriyel ve viral hastalıklara karşı korur. Ancak bağışıklık sistemi bozuklukları, alerjiler, astım, bazı ilaçlar ve otoimmün hastalıklar, bağışıklık sisteminin çalışmasını olumsuz etkileyebilir.
Bağışıklık sisteminiz de dahil olmak üzere tüm vücudunuza aşağıdaki gibi sağlıklı yaşam stratejileri uygulayarak fayda sağlayabilirsiniz:
- Meyve ve sebze açısından zengin öğünler tüketmek
- Sık egzersiz yapmak
- Sağlıklı bir beden kitle endeksine ve yağ oranına sahip olmak
- Her gece 7 ila 9 saat arasında uyumak
- Stresi düzeyinizi azaltmaya çalışmak
Bilimsel çalışmalar sonucunda bağışıklık sistemi ve gripten korunma yolları ilgili bazı ilginç bulgular elde edildi:
D vitamini takviyelerinin, düşük D vitamini seviyelerine sahip insanlarda grip gibi solunum yolu enfeksiyonu riskini yarıya indirdiği gösterilmiştir. D vitamini bağışıklık sisteminin işleyişinde hayati bir rol oynar. Bu nedenle D vitamini seviyenizi öğrenerek gerektiği durumlarda takviye almalısınız.
Japonya’da popüler olan bir şalgam turşusundan laktik asit bakterileri olan Lactobacillus brevis, vücuttaki bağışıklık sistemi moleküllerini artırarak farelerde grip enfeksiyonuna karşı koruyucu bulundu. Bu da yoğurt, turşu, boza, kefir gibi probiyotik ürünlerin bizleri gribe karşı koruyabileceği anlamına gelmektedir.
Yaban mersini, kırmızı şarap ve siyah çayda bulunan flavonoidler, şiddetli grip enfeksiyonlarına karşı korumak için bağırsak bakterileri ile birlikte çalışarak bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı olabilir.
Düzenli ılımlı egzersiz solunum enfeksiyonlarını üçte bir oranında azaltabilirken yorucu egzersiz enfeksiyon riskinde iki ila altı kat artışa neden olabilir. Bu bulgular, fiziksel aktivitenin bağışıklık sisteminin işlevi üzerinde olumlu veya olumsuz bir etkiye sahip olabileceğini göstermektedir.
